«سخنراني شرح دعای افتتاح» حاصل 10 جلسه از بیانات ارزشمند علاّمه سیدمحمد حسین حسینی طهرانی است که که در شب‌های ماه رمضان در جمع رفقا و شاگردان سلوکی خویش، به شرح و تبیینِ اسرار و نکاتِ عرفانی و توحیدی این دعای شریف پرداخته بودند. در این جلسات، ایشان با بیانی شیوا و با استفاده از آیات و روایات متعدد، و ذکر مثال‌های عینی دقیق، به مسائل مهمی چون حکم قصاص در اسلام، چگونگی برخورد پیامبر با خطاکاران، اهمیّت تلاوت قرآن در نماز، و ظهور شهوات مادی به صورت آتش در قیامت میپردازد. کتاب این جلسات نیز تحت عنوان «کتاب شرح فقراتی از دعای افتتاح»، با مقدمه‌ی فرزند ایشان آیت الله حاج سید محمد محسن حسینی طهرانی توسط انتشارات مکتب وحی منتشر گردیده است.
در ادامه همراه باشید با شرح مختصری از مباحث مهم مطرح شده در هر یک از این جلسات.
جلسه‌ی اول شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون این پرسش است که خدا که ارحم الراحمین است چرا کفار را عقاب میکند؟ و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- معنای حمد و ثناء
- حکمت قصاص در اسلام
- رفتار کریمانه‌ی امام سجّاد علیه السّلام در مرگ فرزندشان
- لزوم وجود دو جنبه رحمت و غضب در زندگی فردی و اجتماعی
- معنای جمال و جلال الهی
جلسه‌ی دوم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون نقمت و بدبختی مردم به سبب جهل بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- قبح عقلی رحمت و عطوفت در موضع مجازات و عقوبت
- سنجش عدالت با وجود مقدّس حضرت پیغمبر
- تبعیّت از جهل یعنی بت‌پرستی
- جاهلیّت یعنی پافشاری روی سنّت‌های ناشی از موهومات و خرافات
- سنّت جاهلی به عنوان بدترین گناهان در قرآن
جلسه‌ی سوم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون وحدت اصل و منشاء در تمام صفات متضاد پروردگار بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- امیرالمؤمنین علیه السّلام، تجلّی کبریائیّت و رحمت پروردگار
- داستان اسلام آوردن بنی‌‌ثقیف
- کشتن عروة بن مسعود، به خاطر مخالفت با سنن ملّی
- پیامبر اکرم صلّی اللَه علیه و آله و سلّم: «مَثَل عروة در امّت من، مَثل مؤمن آل‌یاسین است»
- عروة بن مسعود، جدّ مادری حضرت علی‌اکبر علیه السّلام
جلسه‌ی چهارم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون لطف خدا در اجازۀ دعا نمودن به بندگان بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- لطف خدا در اجازۀ دعا نمودن به بندگان
- روایتی بسیار مهم از حضرت صادق علیه السّلام راجع به نمازهای نافله
- سیره و ممشای رسول خدا در برداشتن حرَج و سختی از احکام
- هانری کربن: «در وقت مناجات با خدا صحیفه‌ی سجادیّه را می‌خوانم و گریه می‌کنم»
جلسه‌ی پنجم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون اجازۀ شرع و عقل و فطرت به درخواست از خدا بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- اجازۀ شرع و عقل و فطرت به درخواست از خدا
- سرّ آب ننوشیدن حضرت ابوالفضل علیه السّلام
- حکم عقل نسبت به درخواست از خداوند
- وصیّت امیرالمؤمنین علیه السّلام راجع به حفظ مناعت و عزّت نفس
- گفتار امیرالمؤمنین هنگام ضربت خوردن
- نشانه‌ی حرکت در صراط مستقیم
جلسه‌ی ششم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون معیّت سعی و احاطی خداوند با مخلوقات بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- خلقت یعنی ظهور و تجلّی
- تبیین حقیقت وجود ربطی و فقری موجودات
- حکایتی از مرحوم آقا سیّد جمال‌الدّین گلپایگانی
- در بیان ذکر «یا هو، یا من لا هو إلاّ هو»
- قلم سلیس کتاب شریف اللَه شناسی در بیان حقایق عالی توحیدی
جلسه‌ی هفتم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون تلازم علم و حلم در عالم حقیقی بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- منافات علم و حلم در میان اهل ظاهر
- بنیه علمی فوق العاده و عمل بر اساس رضای الهی، دو شاخصه‌ی طبیب‌های سابق
- پیغمبر صلّی اللَه علیه و آله و سلّم: «عجله از شیطان است»
- بردباری و حلم خداوند در حین غضب نمودن
جلسه‌ی هشتم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون قرب پروردگار به انسان در عین بعد بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- تشبیه نزدیکی خداوند در عین دوری، به رابطه‌ی نفس و آثار آن
- علّت امتناع صورت جسمانی یا خیالی یا عقلی داشتن خداوند
- کیفیّت حضور خداوند در همه‌ی زمان‌ها و مکان‌ها
- معنای «قَرُبَ فَشَهِدَ النَّجویٰ»
جلسه‌ی نهم شرح دعای افتتاح
این جلسه پیرامون حقیقت صراط در قیامت بوده و مباحث مهم آن به شرح زیر است:
- وصول موجودات عالم امکان به نهایت درجه‌ی کمال خود با دعا و حمد پروردگار
- تنها پناهگاه حقیقی و یگانه منجی صالحین
- حقیقت صراط در قیامت
- کیفیّت عبور ظالمان و کافران از جهنّم و یا خلود آنها در آتش
جلسه‌ی دهم شرح دعای افتتاح
آخرین جلسه از شرح دعای افتتاح در مورد امام علی علیه‌السلام است. اینکه امیرالمومنین آینه‌ی تمام نمای حضرت حق است. مباحث مهم این جلسه نیز به شرح زیر می‌باشد:
- عهد اخوّت پیغمبر با امیرالمؤمنین علیهما السّلام در مکّه و در مدینه
- ظهور نور وجود اجمالاً در پیغمبر و تفصیلاً در امیرالمؤمنین صلوات اللَه علیهما
- پیغمبر عهده‌دار تنزیل قرآن و امیرالمؤمنین عهده‌دار تأویل قرآن
- وصول امیرالمؤمنین به بالاترین درجات عالیه، با حفظ مقام عبودیّت و شاگردی پیغمبر
- صفات و خصوصیّات امیرالمؤمنین در بیان حضرت خضر
- علّت اهمیّت لقب مهدی نسبت به سایر القاب حضرت ولیّ‌عصر
- معنای قیام حضرت مهدی در عصر غیبت
- امداد نمودن حضرت مهدی به‌وسیله ملائکه مقرّب و روح‌القُدُس